Стартаптың негізін қалаушы Шыңғыс Құлахметовпен біз бір жыл бұрын ғана сөйлескенбіз. Сол кезде ол Қазақстанда өзінің АСМО көп сатылымына қолжеткізу ниеті, толыққанды ақпараттық медициналық жүйемен жұмыс істеу және жаңа нарықтарға, ең алдымен Өзбекстанға шығу жоспарлары туралы айтып берді.

Digital Business және Astana Hub «Қазақстанның 100 стартап-тарихы» бірлескен жобасы үшін Шыңғыстан бір жыл бұрын ойластырылған жобадан қандай жұмыстар іске асырылғанын, Hero Training бағдарламасы бойынша Кремний алқабына сапардың қаншалықты пайдалы болғанын және оны сатып алу үшін өз өнімін еліміздегі квазимемлекеттік және мемлекеттік секторларға қалай ұсыну керектігі туралы әңгімелесті.

Digital Business редакциясы Astana Hub-пен бірлесіп «Қазақстанның 100 стартап-тарихы» жобасын іске қосты. Бұл – қазақстандық кәсіпкерлер мен Astana Hub бағдарламаларына қатысушы шетелдіктердің теңдессіз өнімдері мен сервистері жайлы жарқын оқиғалар. Біз аталған стартаптардың бірі міндетті түрде «теңдессіз жобаға» айналып, Қазақстанды әлемдік IT-нарықта танымал етеді деп сенеміз. Сондай-ақ, түрлі кәсіпкер жігіттердің бір жерде жиналған тәжірибесі аудиторияны жаңа, батыл және креативті стартаптарға шабыттандырады деген үміттеміз.

«Draper University қызығушылық танытқан 10 жобаның қатарында болды»

–  Шыңғыс, Сіз Astana Hub және Draper University компаниясының hero Training акселерациялық бағдарламасының қатысушысы болдыңыз. АҚШ-тағы сапар сізге не берді?

– Біріншіден, Кремний алқабына барып, бәрі қалай ұйымдастырылғанын көре алдық. Стэнфорд пен Гарвардта білім алған, енді Google, Meta және басқа да технологиялық алпауыттарда топ-позицияларды иеленген Қазақстаннан келген балалардың жетістіктеріне таңғалып, біраз пікір алмастым. Бұл мен үшін керемет нетворкиң болды.

Екіншіден, бес апталық оқу барысында көптеген керемет нәрселер мен инсайттарды білдім. Әртүрлі елдердің стартаптарының негізін қалаушылармен таныстым. Сатылымда және масштабтау кезінде олар өз нарықтарында қандай ауыртпалықтарға тап болатынын білдім. Бұл құнды тәжірибе.

Үшіншіден, өмір сүру сапары есте қалды. Сапардың екінші аптасында бәрімізді жинап, телефондарымызды алып, 4 күнге Солтүстік Калифорнияға апарды. Онда 250 шақырым жаяу жүріп, түнгі бағдарлаумен айналыстық, әртүрлі қаруларды атып көрдік, тауық сойдық және т.б. Мұндай шытырман оқиғалар баршамызды жақындастыра түсті. Өзім ағылшын тілінде сөйлеу қорқынышын жеңдім, тіпті, ағылшын тілінде питчтер өткіздім.

–  Бизнес тұрғысынан нәтижеге қол жеткіздіңіз бе?

–  Draper University қызығушылық танытқан 10 жобаның қатарында болдық. Жақын арада мен АҚШ-қа қайтадан барып, тақырыптық әңгіме өткізіп, жабдықты, бағдарламалық жасақтаманы көрсетемін.

Бізге американдық нарық ұнайды. Мұнда health management тарихы өте танымал. 1 мыңнан астам адам жұмыс істейтін көптеген компаниялар қызметкерлердің денсаулығын бақылауға байыпты қарайды. Біздің шешіміміз олар үшін өте қолайлы.

Рас, пилотты бастау үшін FDA-дан (АҚШ Денсаулық сақтау және халыққа қызмет көрсету департаментінің агенттігі – Digital Business ескерпесі) сертификаттау және рұқсат құжаттарын жинау мәселелерін шешу қажет. Мұның бәрі шешілетін мәселе.

Біз сондай-ақ АҚШ-та өз өкілдігін құруға мүмкіндік беретін Silkroad Innovation Hub-қа тіркелгіміз келеді (Кремний алқабындағы Орталық Еуразия аймағынан шыққан ИТ-мамандар мен стартаптарға арналған Astana Hub-тың орталығы –  Digital Business ескерпесі).

– Американдық нарыққа шоғырлануға шешім қабылдағаныңыз рас па?

– Толық емес. Әзірге біз мүмкіндіктерді қарастырып жатырмыз. MENA-мен нұсқалар бар. Біздің өнімнің дистрибьюторы болуға дайын Абу-Даби компаниясымен шағын келісімшарт жасалды. Біз қазірдің өзінде пилоттық жобалар үшін «темір» жіберіп жатырмыз.

Сауд Арабиясын қарастырудамыз. Онда көптеген ірі өндірістер мен белгілі бір инфрақұрылымды құруға деген ұмтылыс бар. LEAP конференциясында болған кезде Қазақстаннан келген өнімдерге деген оң көзқарасты байқадық. Енді нарыққа кіруді жеңілдету үшін аймақтық кеңсенің ашылуы туралы ойлап жүрміз.

Көптен бері шығуды жоспарлап жүрген Өзбекстаннан бас тартпаймыз. Әзірше бюрократиялық кедергілер бар. Алты айдан кейін сертификаттар алып, жұмыс істей аламыз деп үміттенемін. Сонымен қатар, бізді қолдауға дайын серіктестер бар.

– Сіз масштабтауды жеңілдету үшін медициналық жабдықтың көлемін азайтуды жоспарладыңыз. Бұл сәтті болды ма?

– Ішінара. Біз салмағы 18 келі болатын прототип жасадық. салыстыру үшін қазір біздің «темір» 75 келі тартады.

Металды қайта өңделген пластикке ауыстыру арқылы оңтайландыруға болады. Жалпы, қазір бізде әр түрлі дайындық деңгейінде 3-4 аппараттық модификация бар. Жаппай өндіріске шығарылатын үлгі бар. Қалғанын тексереміз. Біз клиенттерден фидбек аламыз және сапалы «темір» шығару үшін бәрін жасаймыз.

«Софтымызға жасанды интеллект енгізіп жатырмыз»

Біздің әңгімемізге CEO MED365 – Арман Баймұханов қосылады

– Қазір Қазақстанда жағдайыңыз қалай?

Шыңғыс: – Көптеген жаңалықтар бар. Ең бастысы – командада Арман Баймұханов пайда болды, ол қазір CEO позициясын иеленеді және Қазақстанда жобаны дамытуға жауапты. Менің назарым қазір жобаны басқа елдерде іске қосу.

Арман: – Бәрі жақсы деп айта аламын. Жақында үлкен компаниямен өте үлкен сомаға үш жылдық келісімшартқа отырдық. Сонымен қатар, біз олармен қазір әзірлеп жатқан басқа өнімдерімізге инвестиция салу туралы келісемге келдік. Ең дұрысы, біз басқа негізгі клиенттермен де осындай келісімшартқа отырғымыз келеді. Бұл барлық адамдар үшін үлкен олжа болады.

– Жаңа әзірлемелер софт па, әлде «темір» ме?

Арман Баймұханов

Арман: – Екеуі де. Бағдарламалық жасақтамаға қазір болжамдар мен аналитиканы жақсарту үшін жасанды интеллект енгізілуде. Қазірдің өзінде жасанды интеллектті пупиллометрмен біріктірдік. Бұл синтетикалық есірткі қолданатын адамдарды анықтауға көмектеседі.

Шыңғыс: – Синтетикалық есірткінің іздері қан анализінде де, зәр анализінде де көрінбейді. Бірақ оларды оқушының көз жанары арқылы анықтауға болады.

Қазір біздің аппараттар наркологиялық диспансерлерде тұр, онда орталыққа есірткіге масайған күйде және 10 күннен кейін түскен науқастың суретін түсіреді. Бұл деректер бізге нейрондық желіні үйретуге мүмкіндік береді, осылайша ол адамның есірткі қолданғанын түсіне алады. Бірден айтайын, барлық материалдар иесіздендірілген және медициналық мекеменің серверлерінде сақталады.

Біз осындай интеграцияларды тонометрмен және алкотестермен де жасағымыз келеді. Мазасыз жағдай туындаған жағдайда жасанды интеллект дәрігерлерге адамның денсаулығына қатысты мәселелер туралы сигнал береді.

– Жабдық туралы не деуге болады?

Арман: – Ол бойынша да жұмыстар бар. Біз ауылдық жерлерде медицинаны дамытқымыз келеді. Әсіресе, интернет проблемалары бар немесе мүлдем жоқ жерлерде. Қазірдің өзінде аппараттың прототипі бар, оның көмегімен медициналық кеңселерде алғашқы сынақтарды алуға болады: қан, зәр, электрокардиограмма және т.б. содан кейін нәтижелер автоматты түрде медициналық жүйеге түседі. Осылайша «Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» ұлттық жобасының бір бөлігі болуға тырысамыз.

Шыңғыс: –Бұл дәрігерлердің өмірін едәуір жеңілдетеді. Енді ауыл тұрғыны қалада орналасқан Жедел жәрдемге қоңырау шалғанда дәрігерлер қандай проблема туындауы мүмкін екенін көбірек түсінеді. Олар жүйені ашып, оның қант диабеті немесе қан гипертониясы бар екенін көре алады. Осы тәсілдің арқасында сіз дереу қажетті мамандарды жібере аласыз және науқасты құтқару мүмкіндігі бар «алтын уақытты» өткізіп алмайсыз.

– Мұның бәрін қалай жүзеге асырғыңыз келеді, мұндай құрылғыларды интернет жоқ жерлерде де орнатуды жоспарлап отыр емессіздер ме?

Шыңғыс: – Біздің стратегиялық инвесторымыз – Тимур Тұрловтың қолдауы бар. Ол өңірлерде интернеттің қолжетімділігін жақсартпақшы және мұнда топтамада әрекет етеміз. Біздің жабдық маршрутизатор ретінде пайдаланылуы мүмкін. Әзірге бәрі жоспар деңгейінде.

–Елді осындай аппараттармен қамтамасыз ету үшін өндірістік қуаттар жеткілікті ме?

Арман: – Әзірге айту қиын. Соңғы бір жарым жылда ауысым алдындағы медициналық тексерулерге арналған 150 құрылғы шығарылды. Алайда, бәрі клиенттердің сұранысына байланысты. Егер біз сұранысты көрсек, онда біз қосымша компоненттерді сатып алып, қосымша жұмысшыларды тартамыз. Мен ешқандай кедергі көріп тұрған жоқпын.

Соңғы уақытта өндірістік процестер айтарлықтай қайта қаралды, бұл жабдықты жинауға уақытты үнемдеді. Ең бастысы – ниет. Ал ол бізде бар.

«Әрбір медициналық тексеруге ақы төлегенде жазылым жасауды ойлап отырмыз»

– Қазір сіздің клиенттеріңіз кім?

Арман:– Бұл негізінен квазимемлекеттік және жеке сектор. Қазақстанда 30-ға жуық компаниямен келісімшарттар бар. Бұл өндіруші саланың ірі кәсіпорындары.

– Оларға өз өніміңізді сату қаншалықты қиын? Бұл сектор Қазақстанда өте консервативті.

Шыңғыс: – Қиындықтар кейде пайда болады, бірақ олар кедергі емес. Біз нақты ИТ компаниясы ретінде икемді болуға тырысамыз. Потенциалды клиентке келгенде, біз әрқашан оның қиындықтарына қызығушылық танытамыз, өйткені олардың барлығы әртүрлі.

Арман: – Мысалы, бір компания біздің бағдарламалық жасақтаманы медициналық тексеруден өтпеген қызметкерді кіргізбеу үшін олардың қол жетімділігін бақылау және басқару жүйесімен біріктіруді сұрады. Біреу дәрігерлерге немесе басқа жауапты адамдарға қызметкерлердің денсаулығына қатысты мәселелерді алдын ала анықтауға көмектесетін аналитиканы сұрайды.

Тапсырыс беруші біздің жабдықты далаға орнатуды сұраған жағдай болды. Біз “ақылды үй” функциялары бар дербес контейнерді жасаған жігіттерді таптық та, аппаратты сол жерге біріктіріп, мәселенің шешімін таптық.

Біз тіпті қосымша шығындарға бару керек болса да әрқашан клиенттің қалауын орындауға тырысамыз, әйтпесе сатылымда қиындықтар болады.

– Бұрын сіз экономикалық тиімділікті жақсарту үшін бизнес-модельді өзгерткіңіз келетінін, дәлірек айтқанда құрылғыны сатудың орнына оны жалға немесе лизингке беруді, ал сервистік қызмет белгілі бір қызмет түрі үшін абоненттік төлеммен ауыстырылу керек. Бұл іске асты ма?

Шыңғыс: – Жабдыққа келетін болсақ, ішінара. Барлығы жалға немесе лизингке дайын емес екен. Көптеген компанияларда бюджетте мұндай шығындар жоқ. Кейбіреулер жалға алуға жүгінеді, бірақ олардың саны аз. Жалпы, нарық әлі дайын емес. Біз әрбір медициналық тексеру үшін ақы төленетін кезде жазылымға келуді ойлаймыз.

Арман: – Абоненттік төлеммен бәрі ойдағыдай болды. Қазір біз үш пакетті ұсынамыз: қарапайым, кәсіби және жеке. Бұл сатылымды жақсартты. Кіріс жайлы, тіпті операциялық кіріс жайлы айту ерте сияқты.

Шыңғыс: – Қазір белгілі бір қаражатты аралас жобаларды дамытуға, өндірісті жақсартуға жұмсаймыз. Жалпы, біз оны дамытуға мүмкіндік береміз. Ақша мәселесі де өткір емес.

«Бізге ақша жоқ және ешкім төлемейді деп ашық айтса да, «пилоттарды» жасауға дайынбыз»

– Мемлекетпен жұмыс істеп жатырсыздар ма?

Арман: – Тырысып жатырмыз. ҚР Қорғаныс министрлігімен «пилотты жобалар» жасап, оларға кейбір проблемаларды шешуге көмектесе алатынымызды көрдік. Дегенмен, әзірше нақты бір жоба жоқ.

Шыңғыс: – Біз нақты шешіммен тек өз қажеттілігіміз бар жерге барамыз. Біз барлығының артынан жүгіргіміз келмейді, себебі, уақыт пен күш жұмсаймыз.

Мемлекетпен жұмыс істеудегі екі негізгі проблеманы көріп отырмын. Біріншісі – бюджет. Ол бір жылға қойылады, егер сіздің өніміңізге жұмсалған қаражат оған салынбаса, онда сіз ештеңе сатпауыңыз мүмкін. Тіпті жыл бойы әкімдіктің табалдырығын аттап өтсе де, ештеңе бермеуі мүмкін. Сіздің шешіміңіздің қажеттілігі туралы сөйлескен және айтқан шенеунік орнынан алынып қалуы да мүмкін. Сосын қайта басынан бастауға тура келеді. Осылайша қайталана береді.

Екінші мәселе – біздің барлық шенеуніктер цифрландыру қажеттілігін түсінбейді. Сіз оларға технология өмірді жеңілдетеді, тиімділікті жақсартады дегенді түсіндіруге тырысқаныңызбен, нәтиже жоқ. Олар «бізге тексерулер жүргізу үшін фельдшерді отырғызу оңайырақ болады» дейді.

Рас, керісінше жағдайлар да бар. Әкімдіктің «қарамағындағы» компания жолдар үшін жауап береді. Күн сайын таңертең қаланы тазалауға шығатын көптеген жүргізушілер бар. Мен басшылықтарына барып, оларға ненің пайдалы болатынын түсіндірдім. Ұсынысым олардың көңілінен шығып, нәтижесінде олар қаражат тауып, келісімшарт жасастық.

– Сонда мәселені солай шешуге болады ма?

Шыңғыс: – Әзірге бұл ілуде бір кездесетін кейс деуге болады. Мұның бәрі көбінесе шешім қабылдаған адамға байланысты. Егер ол технологияда бір нәрсені түсінсе және жұмысшыларының денсаулығына мән берсе, тіл табысуға болады.

Ең бастысы – стартапердің өзі табанды болуы керек. Бірінші және екінші сәтсіздіктен кейін бас тартпау қажет. Бізге ақша жоқ және ешкім төлемейді деп ашық айтса да «пилотты» нұсқасын жасауға дайынбыз. Біз үшін бұл хикаяның қалай аяқталатынын көру маңызды. Көбінесе адамдар бюджет пайда болған кезде оралады.

Мұндай жағдайда қолыңызды сермеп, еңсеңізді түсірмеу маңызды. Тіпті сізге ешқашан ашылмайтындай көрінген есіктерді де қағу маңызды. Сонда қалаған нәтижеңізді ұзақ уақыт күтпейсіз.

Ақпарат көзі: https://digitalbusiness.kz/kk/2023-08-04/ashylmajtyn-esikterdi-de-qaghw-kerek-medtech-startabynyng-negizin-qalawshy-qazaqstanda-oez-sheshimin-qalaj-satw-kerektigin-ajtty/