Бұл жазба автоматты түрде орыс тілінен аударылған. Russian
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев "Ана тілі" газетіне берген сұхбатында Қазақстанда жасанды интеллектті цифрландыру және енгізу перспективалары туралы айтты. Президент Тоқаевтың жоғары технологияларды дамыту саласындағы тезистері және Қазақстан қандай жетістіктерді көрсетіп отырғаны туралы-біз PhD, қауымдастырылған профессор және "ByteMachine" IT-компаниясының басшысы Әсел Әбділдаевамен сөйлестік, деп хабарлайды Toppress.
- Әсел Асылбекқызы, Мемлекет басшысы Қазақстанда жоғары технологияларды дамытудың маңыздылығы туралы жиі айтады және осы бағытқа қолдау көрсетеді. Сіздің ойыңызша, бұл не туралы айтады?
- Президенттің жоғары технологияларды дамытуға көрсеткен назары мен қолдауы оның болашаққа қарап, инновацияның елдің тұрақты дамуы үшін маңыздылығын түсінетіндігін айғақтайды. Біріншіден, бұл оның прогрессивті ойлауы туралы айтады: ол цифрлық дәуірде IT саласына инвестициясыз және жасанды интеллект мемлекет әлемдік көшбасшылардан артта қалу қаупі бар екенін түсінеді.
Екіншіден, ол инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландырудан бастап мамандарды даярлау үшін білім беру бағдарламаларын іске қосуға дейінгі ресурстарды тиімді жұмылдыру және басымдықтарды бөлу қабілетін көрсетеді. Сондай-ақ, Қасым-Жомарт Тоқаев жастармен және IT-қоғамдастықпен олардың идеялары мен ел ішінде инновацияларды дамытуға мүдделі екенін көрсете отырып, диалог орнатуға ұмтылатынын атап өткен жөн.
Үшіншіден, оның жоғары технологияларды қолдауы Қазақстан экономикасының болашағы туралы стратегиялық көзқарасын көрсетеді. Цифрландыру, стартап-қозғалыс және жаһандық цифрлық көшпенділерді тарту үшін жағдайлар жасау елдің халықаралық аренадағы бәсекеге қабілеттілігін арттырады және IT-қызметтер экспортына жол ашады. Мұның бәрі оның өршіл мақсаттарды оларға жетудің практикалық қадамдарымен біріктіруге қабілетті екенін көрсетеді
- Соңғы уақытта Қазақстанда жасанды интеллект және цифрландыру саласы қалай өзгерді? Соңғы жылдардағы жетістіктер деп не айтар едіңіз?
- Соңғы 5-7 жылда Қазақстан цифрландыруда және жасанды интеллектті енгізуде айтарлықтай серпіліс жасады. Алайда, бұл әсіресе пандемиядан кейін күрт айтылды. Интернеттегі көптеген процестердің шектеулері мен ауысуы бізге икемді it инфрақұрылымының, электрондық қызметтердің және цифрлық дағдылардың қаншалықты маңызды екенін көрсетті. Осы кезде жедел емес қарқынмен қозғалуы мүмкін бастамалар мен жобалар дамуға қосымша серпін алды. Біріншіден, Бұл болған жағдайдың арқасында болды: мемлекет пен бизнестен жоғары жылдамдықты Интернетке қол жетімділіктің лезде таралуы. Бұл AI-ді қоса алғанда, одан әрі инновациялар үшін "құрылыс материалы" болды. Елде жаңа деректер орталықтары мен бұлтты шешімдер енгізіле бастады, олар компанияларда да, ел ауқымындағы құрылымдарда да гигабайттық ақпаратты өңдеу мүмкіндігін қауіпсіз қамтамасыз етеді.
Медальдің екінші жағы-онлайн-сервистер мен электрондық мемлекеттік қызметтердің күрт өсуі. Пандемия көптеген процестерді цифрлық форматқа көшуге мәжбүр етті: қазір eGov порталы арқылы Негізгі Құжаттарды рәсімдеуге, салық есептілігін беруге және тіпті бизнес ашуға болады. Бұл Қазақстанға БҰҰ-ның электрондық үкімет бойынша әлемдік рейтингінде өз позициясын нығайтуға және азаматтар мен кәсіпкерлер үшін бюрократиялық кедергілерді қысқартуға мүмкіндік берді. IT-кадрларды даярлауға және жаңа білім беру күн тәртібіне қызығушылық айтарлықтай өсті. Көптеген университеттер мен колледждер оқу бағдарламаларын жаңарта бастады, жасанды интеллект және деректерді талдау бойынша мамандандырылған курстарды енгізе бастады. Жас мамандардың шетелге кетуіне емес, елде дамуына көмектесетін қосымша гранттар мен бастамалар пайда болды. Бұл тұрғыда Astana Hub және басқа да технопарктер стартап-жобаларды іске асыру және жас IT-кәсіпкерлікті дамыту үшін платформаға айналды.
Жасанды интеллект саласы ерекше назар аударуға лайық. Үлкен деректерді автоматтандыру мен өңдеуге деген өсіп келе жатқан қажеттілік Қазақстанда қаржы, медицина, білім беру және өнеркәсіпте жасанды интеллектпен шешімдерді белсенді қолдана бастауына әкелді.
Осылайша, пандемиядан кейін Қазақстанда цифрлық трансформация одан да жоғары қарқынға ие болды. Ел инфрақұрылымды нығайтып, цифрлық Мемлекеттік қызметтерді кеңейтіп қана қоймай, сонымен қатар өңірлік технологиялық көшбасшы имиджін өзіне бекіте отырып, жасанды интеллект негізінде серпінді шешімдерді дамыту үшін негіз құрды.
-Ai-технологиялар саласындағы перспективалы жобалар туралы айта келе, президент kazllm қазақ тілінің үлкен тілдік моделінің бірінші нұсқасын жасауды атап өтті. C chatgpt-тің мемлекеттік құрылымдар, бизнес және азаматтар үшін ашылатын мүмкіндіктері туралы толығырақ айтып беріңізші.
– Бүкіл әлемде жасанды интеллект саласындағы ерекше жеделдету chatgpt резонанстық пайда болғаннан кейін басталды. Бұл модель адамға жақын деңгейде үйлесімді мәтінді түсінуге және жасауға қабілетті жүйелердің қаншалықты жетілдірілгенін көрсетті. ChatGPT арқасында көптеген компаниялар, мемлекеттік құрылымдар мен білім беру мекемелері AI технологияларының әлеуетіне жаңа көзқараспен қарады.
Негізгі катализатор Машиналық оқыту негізінде диалогтық жүйелерге жаппай қызығушылықтың жарылғыш өсуі болды. Chatgpt бағдарламалауға көмектесуден бастап мақалалар жасауға және үлкен көлемдегі деректерді талдауға дейін әртүрлі салаларда кең ауқымды мүмкіндіктерді көрсетіп қана қоймай, сонымен қатар ірі IT — компаниялар мен стартаптардың зерттеулер мен әзірлемелерге одан да белсенді инвестиция сала бастауына ықпал етті.
ChatGPT-тің пайда болуы қазақстандық АИ саласындағы бастамаларға айтарлықтай серпін берді. Көптеген отандық компаниялар клиенттерге қызмет көрсетуді автоматтандыру, құжаттарды талдау, мәтіндерді аудару және басқа да міндеттер үшін осындай тілдік модельдерді қолдана бастады. Бұл бизнес пен азаматтар арасындағы жоғары технологияларға деген жалпы қызығушылықты арттырды және білім беру мекемелерін ең озық AI құралдарымен жұмыс істей алатын мамандарды даярлау үшін машиналық оқыту бағдарламаларын жақсартуға ынталандырды.
Нәтижесінде, ChatGPT жасанды интеллект жоғары мамандандырылған функцияларды жүзеге асырып қана қоймай, адамдармен жаңа, "адам" деңгейінде қарым-қатынас жасай алатындығының ең жарқын көріністерінің біріне айналды. Мұндай серпіліс домино әсерін тудырды: бүкіл әлемдегі әзірлеушілер өз шешімдерін ұсынуға асығуда, ал пайдаланушылар оларды ынтамен игеруде. Мұның бәрі жасанды интеллект саласындағы жаһандық жарысты жеделдетті, оған қазақстандық компаниялар да қатысып, AI-шешімдерді жаппай енгізу тиімділік пен бәсекеге қабілеттілікті арттырудың жолы екенін түсінді. Сондай-ақ, Astana Hub қатысушысы болып табылатын "Byte Machine" ЖШС LLM негізінде өз шешімін әзірлеуде. Біздің компания көру тілінің үлгілері, Қазақстан Республикасының цифрлық дамуына ықпал ететін көпмодальды үлкен тілдік модельдер сияқты АИ-нің әртүрлі генеративті модельдерін зерттейді және әзірлейді. Қазақ тілін өңдеуге қабілетті АИ мультимодальды генеративті моделі әзірленуде. Қазіргі уақытта қазақ, орыс және ағылшын тілдерін, олардың аралас нұсқаларын (мысалы, қазақ-орыс), сондай-ақ олардың диалектілерін түсінетін көптілді тілдік модель жасалуда. Бұл модель кірісте суреттер мен мәтінді қабылдайды, содан кейін оны жасайды меншікті. Әрі қарай, модель тек визуалды және мәтіндік деректермен ғана емес, сонымен қатар дыбыстық сигналдармен де жұмыс істей алатындай етіп аудио кірісті пайдалану мүмкіндігін қосу жоспарлануда.
- Президент өз сұхбатында БҰҰ рейтингісіне сәйкес Қазақстан e-government дамыту бойынша әлемде 24-ші орынға ие болғанын атап өтті. Қазақстандағы мемлекеттік қызметтерді цифрландырудың қарқыны мен артықшылықтары туралы не айта аласыз?
- БҰҰ-ның электрондық үкіметті дамыту жөніндегі әлемдік рейтингінде 24-ші орынды иелену Қазақстанның соңғы жылдары енгізген цифрландырудың жылдам қарқынын растайтын маңызды нәтиже болып табылады. Ең алдымен, бұл елдің IT-инфрақұрылымын дамытуға және халық үшін мемлекеттік қызметтердің қолжетімділігін арттыруға елеулі көңіл бөлетінін айғақтайды.
Артықшылықтарға келетін болсақ, біріншіден, цифрландыру құжаттар мен анықтамаларды алу рәсімін айтарлықтай жеңілдетеді және жеделдетеді: бүгінде олардың көпшілігін мемлекеттік органдарға баруға уақыт жұмсамай-ақ онлайн ресімдеуге болады. Екіншіден, электрондық сервистер ашықтықты арттырады және сыбайлас жемқорлық қаупін азайтады, өйткені шенеуніктер мен азаматтардың тікелей өзара іс-қимылы азаяды. Үшіншіден, ыңғайлы цифрлық құралдардың пайда болуы бизнес үшін тиімді: компанияларды тіркеуден бастап мемлекеттік сатып алуға қатысуға дейін бәрі тезірек және тиімдірек өтеді.
Тағы бір артықшылығы — халық арасында Цифрлық сауаттылықтың өсуі. Көптеген адамдар онлайн-қызметтерді қауіпсіз пайдалану дағдыларын игереді және электрондық үкіметтің мүмкіндіктерін түсінеді. Нәтижесінде мемлекеттік платформаларға деген сенім артады және бұл өз кезегінде eGov-шешімдердің одан әрі дамуын ынталандырады.
Инфрақұрылымды жетілдіру, жасанды интеллект және блокчейн сияқты жаңа технологияларды интеграциялау, сондай-ақ халықты оқыту бойынша әлі де көп жұмыс күтіп тұр. Бірақ бүгінде Қазақстан дұрыс бағытта келе жатыр деп айта аламыз: азаматтардың өмір сүру деңгейін арттыру, инвестициялық ахуалды жақсарту және бюрократиялық кедергілерді қысқарту – мұның бәрі мемлекеттік қызметтерді цифрландырудың арқасында мүмкін болады.
-Бұған дейін Қасым-Жомарт Тоқаев Үкімет алдына 2026 жылға қарай IT-қызметтер экспортын бір миллиард долларға жеткізу міндетін қойғаны белгілі. Сұхбатында ол IT-қызметтер экспортының көрсеткіші өсіп келе жатқанын, ал Қазақстан жаһандық цифрлық көшпенділер үшін барған сайын тартымды болып келе жатқанын атап өтті. Бұл үшін Қазақстанда не істелді?
– 2026 жылға қарай IT-қызметтер экспортының бір миллиард долларлық мақсатына қол жеткізу мемлекет пен бизнес тарапынан жүйелі тәсілді талап етеді және Қазақстанда бұл процесті жеделдетуге мүмкіндік беретін бірқатар шаралар іске асырылды. Біріншіден, мемлекет жоғары жылдамдықты интернет пен заманауи деректер орталықтарын қоса алғанда, IT-инфрақұрылымды дамытуға белсенді инвестиция салуда. Бұл IT-компаниялар мен тәуелсіз мамандарға бүкіл әлемдегі кез-келген нарықтармен және клиенттермен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
Екіншіден, стартаптар мен технологиялық компаниялар үшін арнайы экожүйе бар. Мұнда негізгі элемент жеңілдікті салық салуды, тәлімгерлерге және венчурлық қаржыландыруға қол жеткізуді ұсынатын AstanaHub болды. Осының арқасында халықаралық стартаптар Қазақстанды жобаларды іске қосу және масштабтау үшін перспективалы орын ретінде қарастыруда.
Үшіншіден, үкімет жоғары білікті кадрларды тарту және ұстап қалу жөніндегі шараларды дамытады: визалық рәсімдер жеңілдетіледі, коворкингтер және цифрлық көшпенділер үшін түрлі қолдау бағдарламалары құрылады. Олардың көпшілігі Қазақстанға қол жетімді инфрақұрылымның, өсіп келе жатқан нарықтың және IT-салада жұмыс істеу үшін икемді жағдайлардың үйлесімін көріп келеді.
Төртіншіден, Қазақстанның әлемдік технологиялық тізбектерге интеграциясы белсенді түрде жүргізілуде. Жергілікті компаниялар халықаралық акселераторларға қатысады, шетелдік серіктестермен келісімшарттар алады және жаһандық нарық үшін өздерінің it өнімдерін қалыптастырады. Бұл қазақстандық IT-сектордың шетелде танылуының өсуіне және тиісінше қызметтер экспортының ұлғаюына ықпал етеді.
Осы күш-жігердің барлығы елге талантты IT-мамандарды тартуға, сондай-ақ халықаралық нарықтағы позицияны нығайтуға көмектеседі. It-қызметтер экспортының өсуі-бұл жүйелі жұмыстың нәтижесі және Қазақстанның өңірде қуатты технологиялық хаб болуға ұмтыла отырып, дұрыс бағытта келе жатқанын растау.
- Сұхбатында Мемлекет басшысы жас азаматтарды мектептерде, колледждерде және жоғары оқу орындарында жасанды интеллект технологиясын қолдануға үйретудің маңыздылығын атап өтті. Неліктен бұл маңызды және бұл тапсырма қалай орындалады?
- Жаһандық цифрландыру және жаңа технологиялардың таралуы жағдайында жастарды жасанды интеллект негіздеріне оқыту кез келген ел үшін маңызды міндеттердің біріне айналуда. Президент Қасым Жомарт Тоқаев ai-технологияларды мектептер мен колледждерден бастап жоғары оқу орындарына дейінгі білім беру ортасына ықпалдастыру қажеттігін айрықша атап өтті.
Неліктен бұл маңызды? Біріншіден, жасанды интеллект қазір медицина мен ауыл шаруашылығынан қаржылық қызметтер мен логистикаға дейін әртүрлі салаларда қолданылады. Жастар болашақта өздерін сәтті жүзеге асыра алуы үшін бүгінгі күні деректермен, аналитикалық құралдармен және машиналық оқыту алгоритмдерімен жұмыс істеудің негізгі дағдыларын қалыптастыру қажет. Екіншіден, технологиямен ерте танысу әлемдік еңбек нарығында қазақстандық мамандар үшін бәсекелестік артықшылықты қалыптастырады. AI дағдыларын меңгерген студенттер тек ел ішінде ғана емес, одан тыс жерлерде де сұранысқа ие.
Бұл міндет қалай жүзеге асырылады? Білім беру бағдарламалары жаңартылуда, яғни мектептер, колледждер мен жоғары оқу орындары бағдарламалауға, деректерді талдауға және машиналық оқыту негіздеріне байланысты пәндерді оқу жоспарларына енгізе бастайды. Кейбір университеттерде жасанды интеллект кафедралары құрылып, студенттер нақты жобалармен айналыса алатын бейіндік курстар мен зертханалар ұсынылады. Сондай-ақ студенттер гранттық, бағдарламалық-нысаналы қаржыландырудың мемлекеттік жобаларына қатыса алады.
Мемлекеттік және жеке ұйымдар мұғалімдер мен оқытушыларға заманауи білімді өз оқушылары мен студенттеріне тиімді беру үшін тренингтер мен курстар өткізеді.
Astana Hub және басқа да инновациялық алаңдарда жасанды интеллект саласындағы жобаларды дамытуға бағытталған акселерациялық бағдарламалар пайда болады. Бұл жас зерттеушілерге теориялық білімді іс жүзінде қолдануға, өз өнімдері мен шешімдерін жасауға мүмкіндік береді.
Мемлекет пен жеке қорлар Болашақ бағдарламасы бойынша шетелде оқуды және халықаралық конкурстарға қатысуды қоса алғанда, AI зерделеуге гранттар бөлуде. Бұл дарынды жастарды Қазақстан экономикасына әкелетін құнды тәжірибені дамытуға және алуға ынталандырады.
Осылайша, AI технологияларын оқытуға жүйелі көзқарас жоғары білікті кадрларды қалыптастырып қана қоймайды, сонымен қатар елдің одан әрі технологиялық прогресіне ықпал етеді. Бұл Қазақстанның қарқынды өзгеріп жатқан Цифрлық әлем жағдайында орнықты дамуын қамтамасыз ететін болашаққа салынған инвестиция.
- Мемлекет басшысы жасанды интеллект технологияларын қолдану саласын заңнамалық реттеуге неге маңызды мән береді деп ойлайсыз?
– Жасанды интеллектті (AI) енгізу және тарату бизнесті, білім беруді, денсаулық сақтауды және басқа да көптеген салаларды дамыту үшін орасан зор мүмкіндіктер ашады, бірақ сонымен бірге қоғам алдына жаңа сын-қатерлер мен сұрақтар қояды. Мемлекет басшысы заңнамалық реттеуге көп көңіл бөле отырып, бірнеше негізгі себептерден туындайды. Біріншіден, қауіпсіздік пен деректерді қорғау маңызды. Кез-келген AI жүйелері, әсіресе мемлекет ауқымында, ақпараттың үлкен көлемін, соның ішінде жеке деректерді өңдейді. Қазақстан азаматтарды осы ақпараттың ағып кетуінен және жосықсыз пайдаланылуынан қорғайтын сенімді құқықтық негізді (Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 21 мамырдағы N 94-V Заңы) қамтамасыз етті.
Екіншіден, заңнама AI қолданудың этикалық аспектілерін реттеуге арналған. Мысалы, Алгоритмдер адамдардың өмірі мен денсаулығына әсер ететін шешімдер қабылдауы мүмкін (медициналық диагноздар, жұмысқа іріктеу, қаржылық скоринг). Заңдар кемсітушілікті, біржақтылықты және дұрыс емес алгоритмдерден туындайтын басқа да жағымсыз салдарды жоққа шығаруы керек.
Үшіншіден, дұрыс реттеу инновация үшін қолайлы жағдай жасауға көмектеседі. Егер заңнамалық база нарыққа қатысушылардың құқықтарын, міндеттері мен жауапкершілігін нақты белгілесе, Бұл бизнес пен халықаралық серіктестердің технологияға деген сенімін арттырады. Нәтижесінде инвестициялар ағыны артып, стартаптар дамып, жаңа ғылыми-технологиялық бастамалар пайда болуда.
Осылайша, нақты құқықтық шеңбер AI саласындағы қарқынды прогресс пен оны бүкіл қоғамның мүддесі үшін қолданудың қауіпсіздігін, этикасын және тиімділігін қамтамасыз ету қажеттілігі арасындағы тепе-теңдікті сақтауға мүмкіндік береді
- Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің сұхбатын "отандастарына арнайы үндеу"деп атады. Сіздің ойыңызша, ол жаңа жылда қазақстандықтар үшін қандай реңк береді?
- Президент өзінің сұхбатын "отандастарына арнайы үндеу" деп атаған кезде, менің ойымша, ол бүкіл халыққа қандай да бір бағдарламалық мәлімдеме жасап, алдағы кезеңге жалпы тоналдылық пен көңіл-күй орнатады. Ол қозғаған тақырыптарға қарағанда — цифрлық технологияларды дамыту, IT-қызметтерді экспорттауды ынталандыру және жастарды жаңа заманның сын — тегеуріндеріне дайындау-оң және прогрессивті хабарлама туралы айтуға болады.
Біріншіден, бұл оптимизм: президент көрсеткіштердің өсуін, электрондық үкімет саласындағы жетістіктерді және жалпы мемлекеттік саясаттың табысты нәтижелерін атап көрсетеді. Екіншіден, бұл әрекетке түрткі: әрбір қазақстандық оқушыдан кәсіпкерге дейін елдің цифрлық трансформациясына қатысуға, инновациялық серпіліске өз үлесін қосуға шақырылады. Үшіншіден, болашаққа деген сенім естіледі: бірлескен күш — жігермен үлкен нәтижелерге қол жеткізуге болады-экономиканы нығайту, өмір сүру сапасын арттыру және Қазақстанды жаңа технологиялық биіктерге шығару идеясын таратады.
Оның "арнайы үндеуі" – бұл қазақстандықтарды шабыттандырып, 2025 жылға арналған жұмыс көңіл-күйін орнатуға тиіс сенімділік, бірлікке шақыру және прогреске бағдарлану үйлесімі деп санаймын. Жаңа жылда мен барлық қазақстандықтарға, сондай-ақ бүкіл әлемдік қоғамдастыққа цифрлық технологияларды игеруде және инновацияларды енгізуде одан да көп батылдық тілеймін. 2025-ші біз озық AI-жобаларды іске асыра алатын және білім беруден бастап ірі өндірістерге дейінгі барлық салаларда цифрландырудың пайдасын шынымен сезіне алатын жаңа ашылу уақыты болсын.
https://toppress.kz/article/it-iskusstvennii-intellekt-i-cifrovaya-bezopasnost-ekspert-o-tezisah-tokaeva-v-intervyu
Президент Касым-Жомарт Токаев в интервью в газете “Ана тілі” высказался о перспективах цифровизации и внедрения искусственного интеллекта в Казахстане. О тезисах президента Токаева в сфере развития высоких технологий и о том, какие достижения демонстрирует Казахстан – мы поговорили с Асель Абдилдаевой, PhD, ассоциированным профессором и руководителем IT-компании «ByteMachine», передает Toppress.
– Асель Асылбековна, глава государства часто говорит о важности развития в Казахстане высоких технологий и оказывает поддержку этому направлению. По вашему мнению, о чем это говорит?
– Внимание и поддержка, которую президент оказывает развитию высоких технологий, свидетельствуют о том, что он смотрит в будущее и понимает значимость инноваций для устойчивого развития страны. Во-первых, это говорит о его прогрессивном мышлении: он осознаёт, что в цифровую эпоху без инвестиций в IT-сферу и искусственный интеллект государство рискует отстать от мировых лидеров.
Во-вторых, он демонстрирует умение выделять приоритеты и эффективно мобилизовать ресурсы — от финансирования инфраструктурных проектов до запуска образовательных программ для подготовки специалистов. Также важно отметить, что Касым-Жомарт Токаев стремится наладить диалог с молодёжью и IT-сообществом, показывая, что заинтересован в их идеях и развитии инноваций внутри страны.
В-третьих, его поддержка высоких технологий отражает стратегическое видение будущего экономики Казахстана. Создание условий для цифровизации, стартап-движения и привлечения глобальных цифровых номадов повышает конкурентоспособность страны на международной арене и открывает путь к экспорту IT-услуг. Всё это говорит о том, что он способен комбинировать амбициозные цели с практическими шагами по их достижению
– Как в целом изменилась сфера искусственного интеллекта и цифровизации в Казахстане за последнее время? Что бы вы назвали достижениями последних лет?
– За последние 5-7 лет Казахстан сделал значительный прорыв в цифровизации и внедрении искусственного интеллекта. Однако особенно резко это выразилось после пандемии. Ограничения и переход множества процессов онлайн показал нам, насколько важны гибкая IT-инфраструктура, электронные сервисы и цифровые навыки. В этот момент те инициативы и проекты, которые могли двигаться нестремительными темпами, получили дополнительный импульс к развитию. Прежде всего, это было благодаря тому, что произошло: практически мгновенное распространение доступа к высокоскоростному интернету от государства и бизнеса. Именно это стало «строительным материалом» для дальнейших инноваций, включая AI. В стране стали внедряться новые дата-центры и облачные решения, которые безопасно обеспечивают возможность обработки гигабайтов информации как в компаниях, так и структурах масштаба страны.
Вторая сторона медали – это резкое увеличение онлайн-сервисов и электронных госуслуг. Пандемия заставила многие процессы перейти в цифровой формат: сейчас через портал eGov можно оформить ключевые документы, подать налоговую отчётность и даже открыть бизнес. Это позволило Казахстану укрепить свои позиции в мировом рейтинге ООН по электронному правительству и сократить бюрократические барьеры для граждан и предпринимателей. Заметно вырос интерес к подготовке IT-кадров и к новой образовательной повестке. Многие вузы и колледжи начали обновлять учебные программы, внедрять специализированные курсы по искусственному интеллекту и анализу данных. Появились дополнительные гранты и инициативы, помогающие молодым специалистам развиваться в стране, а не уезжать за рубеж. В этом смысле Astana Hub и другие технопарки стали платформой для реализации стартап-проектов и развития молодого IT-предпринимательства.
Отдельного внимания заслуживает сфера искусственного интеллекта. Растущая потребность в автоматизации и обработке больших данных привела к тому, что в Казахстане начали активнее применять решения с искусственным интеллектом в финансах, медицине, образовании и промышленности.
Таким образом, после пандемии цифровая трансформация в Казахстане получила ещё более высокие темпы. Страна не только укрепила инфраструктуру и расширила цифровые госуслуги, но и создала основу для развития прорывных решений на базе искусственного интеллекта, закрепив за собой имидж регионального технологического лидера.
– Говоря о перспективных проектах в сфере AI-технологий президент отметил создание первой версии большой языковой модели казахского языка KazLLM. Расскажите подробнее об открывающихся возможностях c ChatGPT для госструктур, бизнеса и граждан.
– Особенно заметное ускорение в сфере искусственного интеллекта во всём мире началось после резонансного появления ChatGPT. Эта модель продемонстрировала, насколько продвинутыми могут быть системы, способные понимать и генерировать связный текст на уровне, близком к человеческому. Благодаря ChatGPT многие компании, государственные структуры и образовательные учреждения по-новому взглянули на потенциал AI-технологий.
Главным катализатором стал взрывной рост массового интереса к диалоговым системам на базе машинного обучения. ChatGPT не только показал широкий спектр возможностей в самых разных областях — от помощи в программировании до создания статей и анализа больших объёмов данных, но и способствовал тому, что крупные IT-компании и стартапы начали ещё активнее инвестировать в исследования и разработки.
Появление ChatGPT дало ощутимый толчок и казахстанским инициативам в сфере ИИ. Многие отечественные компании стали применять итестировать подобные языковые модели для автоматизации обслуживания клиентов, анализа документов, перевода текстов и для других задач. Это повысило общий интерес к высоким технологиям среди бизнеса и граждан, а также стимулировало образовательные учреждения улучшать программы по машинному обучению, чтобы готовить специалистов, способных работать с самыми передовыми AI-инструментами.
В итоге ChatGPT стал одной из самых ярких демонстраций того, что искусственный интеллект может не только осуществлять узкоспециализированные функции, но и взаимодействовать с людьми на новом, более «человечном» уровне. Такой прорыв вызвал эффект домино: разработчики во всём мире спешат представить собственные решения, а пользователи с энтузиазмом осваивают их. Всё это ускорило глобальную гонку в сфере искусственного интеллекта, в которой участвуют и казахстанские компании, понимая, что массовое внедрение AI-решений — это путь к повышению эффективности и конкурентоспособности. Также и наша компанияТОО «Byte Machine», которая является участником Astana Hub разрабатывает собственное решение на основе LLM. Наша компания исследует и разрабатывает различные генеративные модели ИИ, таких как модели языка видения, многомодальные большие языковые модели, которые будут способствовать цифровому развитию РеспубликиКазахстан. Разрабатывается мультимодальнаягенеративная модель ИИ, способная обрабатывать казахский язык. На данный момент создаётся многоязычная языковая модель, понимающая казахский, русский и английский языки, их смешанные варианты (например, казахско-русский), а также их диалекты. Эта модель принимает на входе изображения и текст, а затем генерируетсобственные. Далее планируется добавить возможность использовать аудиовход, чтобы модель могла работать не только с визуальными и текстовыми данными, но и со звуковыми сигналами.
– Президент в своем интервью отметил, что согласно рейтингу ООН, Казахстан по развитию e-government занял 24-е место в мире. Что вы можете сказать о темпах и преимуществах цифровизации государственных услуг в Казахстане?
– Занятие 24-го места в мировом рейтинге ООН по развитию электронного правительства являетсязначимым результатом, подтверждающим быстрыйтемп цифровизации, заложенный Казахстаном в последние годы. Прежде всего, это свидетельствует о том, что страна уделяет серьёзное внимание развитию IT-инфраструктуры и повышению доступности госуслуг для населения.
Что касается преимуществ, то, во-первых, цифровизация заметно упрощает и ускоряет процедуру получения документов и справок: сегодня многие из них можно оформить онлайн, не тратя время на визиты в госорганы. Во-вторых, электронные сервисы повышают прозрачность и снижают риск коррупции, поскольку уменьшается прямое взаимодействие чиновников и граждан. В-третьих, появление удобных цифровых инструментов выгодно для бизнеса: от регистрации компаний до участия в государственных закупках всё проходит быстрее и эффективнее.
Ещё одно преимущество — это рост цифровой грамотности среди населения. Всё больше людей осваивает навыки безопасного пользования онлайн-сервисами и понимает возможности, которые даёт электронное правительство. В результате повышается доверие к государственным платформам, а это, в свою очередь, стимулирует дальнейшее развитие eGov-решений.
Безусловно, впереди ещё много работы по совершенствованию инфраструктуры, интеграции новых технологий, таких как искусственный интеллект и блокчейн, а также по обучению населения. Но уже сегодня можно сказать, что Казахстан движется в правильном направлении: повышение уровня жизни граждан, улучшение инвестиционного климата и сокращение бюрократических барьеров – всё это становится возможным благодаря цифровизациигосударственных услуг.
– Как известно, ранее Касым-Жомарт Токаев поставил перед правительством задачу по доведению экспорта IT-услуг до одного миллиарда долларов к 2026 году. В интервью он отметил, что показатель экспорта IT-услуг растет, а Казахстан становится все более привлекательным для глобальных цифровых номадов. Что для этого сделано в Казахстане?
– Достижение цели в один миллиард долларов экспорта IT-услуг к 2026 году требует системного подхода со стороны государства и бизнеса, и в Казахстане уже реализован целый ряд мер, позволяющих ускорить этот процесс. Во-первых, государство активно инвестирует в развитие IT-инфраструктуры, включая высокоскоростной интернет и современные дата-центры. Это даёт возможность IT-компаниям и независимым специалистам работать с любыми рынками и клиентами по всему миру.
Во-вторых, существует специализированная экосистема для стартапов и технологических компаний. Ключевым элементом здесь стал AstanaHub, предоставляющий льготное налогообложение, доступ к менторам и венчурному финансированию. Благодаря этому всё больше международных стартапов рассматривают Казахстан как перспективную локацию для запуска и масштабирования проектов.
В-третьих, правительство развивает меры по привлечению и удержанию высококвалифицированных кадров: упрощаются визовые процедуры, создаются коворкинги и различные программы поддержки для цифровых номадов. Многие из них приезжают в Казахстан, видя здесь сочетание доступной инфраструктуры, растущего рынка и гибких условий для работы в IT-сфере.
В-четвёртых, активно идёт интеграция Казахстана в мировые технологические цепочки. Местные компании участвуют в международных акселераторах, получают контракты с зарубежными партнёрами и формируют собственные IT-продукты для глобального рынка. Это содействует росту узнаваемости казахстанского IT-сектора за рубежом и, соответственно, увеличению экспорта услуг.
В совокупности все эти усилия помогают привлечь в страну талантливых IT-специалистов, а также укрепить позиции на международном рынке. Рост экспорта IT-услуг – это результат системной работы и подтверждение того, что Казахстан движется в правильном направлении, стремясь стать мощным технологическим хабом в регионе.
– В интервью глава государства подчеркнул важность обучения молодых граждан использованию технологии искусственного интеллекта в школах, колледжах и вузах. Почему это важно и как реализуется эта задача?
– В условиях глобальной цифровизации и распространения новых технологий обучение молодёжи основам искусственного интеллекта становится одной из важнейших задач для любой страны. Президент Касым Жомарт Токаев абсолютно справедливо подчёркивает необходимость интеграции AI-технологий в образовательную среду от школ и колледжей до вузов.
Почему это важно? Во-первых, искусственный интеллект сейчас применяется в самых разных сферах: от медицины и сельского хозяйства до финансовых услуг и логистики. Чтобы молодые люди могли успешно реализовать себя в будущем, уже сегодня нужно формировать базовые навыки работы с данными, аналитическими инструментами и алгоритмами машинного обучения. Во-вторых, раннее знакомство с технологией формирует конкурентное преимущество для казахстанских специалистов на мировом рынке труда. Студенты, владеющие навыками AI, востребованы не только внутри страны, но и за её пределами.
Как реализуется эта задача? Обновляютсяобразовательные программы, то есть школы, колледжи и вузы начинают внедрять в учебные планы дисциплины, связанные с программированием, анализом данных и основами машинного обучения. В некоторых университетахуже созданы кафедры по искусственному интеллекту, предлагаются профильные курсы и лаборатории, где студенты могут заниматься реальными проектами. А также студенты могут участвовать в государственных проектах грантового, программно-целевого финансирования.
Государственные и частные организации проводят тренинги и курсы для учителей и преподавателей, чтобы они могли эффективно передавать современные знания своим ученикам и студентам.
В Astana Hub и других инновационных площадках появляются акселерационные программы, нацеленные на развитие проектов в сфере искусственного интеллекта. Это позволяет молодым исследователям применять теоретические знания на практике, создавая собственные продукты и решения.
Государство и частные фонды всё активнее выделяют гранты на изучение AI, включая обучение за рубежом по программе Болашақ и участие в международных конкурсах. Это мотивирует талантливую молодёжь развиваться и получать ценный опыт, который они затем могут привнести в экономику Казахстана.
Таким образом, системный подход к обучению AI-технологиям не только формирует высококвалифицированные кадры, но и способствует дальнейшему технологическому прогрессу страны. Это инвестиция в будущее, которая обеспечит Казахстану устойчивое развитие в условиях стремительно меняющегося цифрового мира.
– Как вы считаете, почему глава государства уделяет важное значение законодательному регулированию сферы применения технологий искусственного интеллекта?
– Внедрение и распространение искусственного интеллекта (AI) открывает колоссальные возможности для развития бизнеса, образования, здравоохранения и многих других сфер, но вместе с тем ставит перед обществом новые вызовы и вопросы. Глава государства, уделяя большое внимание законодательному регулированию, исходит из нескольких ключевых причин. Во-первых, важна безопасность и защита данных. Любые AI-системы, особенно в масштабах государства, обрабатывают огромные объёмы информации, включая персональные данные. Казахстанобеспечил надёжную правовую основу (Закон Республики Казахстан от 21 мая 2013 года N 94-V), которая защищает граждан от утечек и недобросовестного использования этой информации.
Во-вторых, законодательство призвано регулировать этические аспекты применения AI. Например, алгоритмы могут принимать решения, влияющие на жизнь и здоровье людей (медицинские диагнозы, отбор на работу, финансовый скоринг). Законы должны исключать дискриминацию, предвзятость и другие негативные последствия, возникающие из-за некорректных алгоритмов.
В-третьих, правильное регулирование помогает создавать благоприятные условия для инноваций. Если законодательная база чётко прописывает права, обязанности и ответственность участников рынка, это повышает доверие к технологии со стороны бизнеса и международных партнёров. В результате увеличивается приток инвестиций, развиваются стартапы, появляются новые научно-технологические инициативы.
Таким образом, чёткая правовая рамка позволяет балансировать между стремительным прогрессом в области AI и необходимостью обеспечить безопасность, этичность и эффективность его применения в интересах всего общества
– Касым-Жомарт Токаев назвал свое интервью «специальным обращением к соотечественникам». По вашему мнению, какой тон оно задает для казахстанцев в новом году?
– Когда президент называет своё интервью “специальным обращением к соотечественникам”, я думаю, что он обращается ко всему народу с неким программным заявлением, задавая общую тональность и настроение на грядущий период. Судя по тем темам, которые он затронул — развитие цифровых технологий, стимулирование экспорта IT-услуг и подготовка молодёжи к вызовам нового времени — можно говорить о позитивном и прогрессивном посыле.
Во-первых, это оптимизм: президент подчёркивает рост показателей, достижения в сфере электронного правительства и успешные результаты государственной политики в целом. Во-вторых, этостимул к действию: каждый казахстанец, от школьника до предпринимателя, призывается участвовать в цифровой трансформации страны, вносить свой вклад в инновационный прорыв. И в-третьих, звучит уверенность в будущем: онтранслирует идею, что совместными усилиями можно достичь больших результатов — укрепить экономику, повысить качество жизни и вывести Казахстан на новые технологические высоты.
Я считаю, что его “специальное обращение” – это сочетание уверенности, призыва к единству и ориентации на прогресс, которое должно вдохновлять казахстанцев и задавать рабочий настрой на весь 2025 год. В новом году я бы пожелала всем казахстанцам, а также всему мировому сообществу, ещё больше смелости в освоении цифровых технологий и внедрении инноваций. Пусть 2025-й станет временем новых открытий, когда мы сможем воплотить в жизнь передовые AI-проекты и по-настоящему ощутить пользу от цифровизации во всех сферах – от образования до крупных производств.
Share
