Digital Business пен Astana Hub-тың бірлескен «Орталық Азияның 100 стартап тарихы» жобасы аясында Наджима IT саласына бірден келмеуінің себебін, epsilon3.ai қалай пайда болғанын және оның шешімдері қалай электр энергиясын ұрлаудың алдын алатынын айтып берді. Сондай-ақ, мемлекеттік органдармен келісімге келудің қаншалықты қиын болғанын және не себепті әзірге Еуропа елдеріне шығуды жоспарламайтынын да түсіндірді.
«Мен IT тек ер адамдарға арналған деп ойлайтынмын»
– Наджима, сіздің IT-дегі жолыңыз қалай басталды?
– 2018 жылы мектепті бітіріп, қай мамандықты таңдасам деп ойландым. Математика сыныбында оқысам да, IT тек ерлерге арналған, менің ол салада жұмысым жоқ деп сенімді болдым. Сондықтан Мәскеудегі Ресей мемлекеттік әлеуметтік университетінің «Әлеуметтану» факультетіне түстім.
Оқу кезінде үнемі қосымша жұмыс істедім, ал төртінші курста толық уақытты қызмет іздеуге бел будым. Сол кезде рекрутер болып IT-агенттікке орналастым. Көп жағдайда фронтенд және бэкенд әзірлеушілерімен сұхбат өткізетінмін, бірақ кейде ML-инженерлер, AI-продакт-менеджерлер сияқты жасанды интеллект саласының мамандарымен де сөйлесетінмін. Бастапқыда «жасанды интеллект мен үшін емес» деп ойласам да, бір сәтте мен IT саласында жұмыс істегім келетінін түсіндім.
Университетті бітірген соң Тәжікстанға оралып, қашықтан жұмыс істей бастадым. Біраз уақыттан кейін бұл формат маған сай келмейтінін сездім де, продакт-менеджмент курстарына қатысып, Душанбе қаласынан офлайн жұмыс іздей бастадым.
– Қай салалар бойынша жұмыс қарадыңыз?
– Әртүрлі вакансияларға жауап жібердім, бірақ өзімді халықаралық ұйымдарда елестететінмін. Дегенмен жақын құрбым zypl.ai компаниясында жұмыс істеп жүрген, сол маған осы жерге барып көруге кеңес берді. Компанияның сайтынан бір позицияны кездейсоқ таңдап, түйіндемемді жолдадым.
Маған HR маманы хабарласты. Менде IT саласында нақты тәжірибем жоқ екенін, бірақ дәл осы командада жұмыс істеуді қатты қалайтынымды ашық айттым. Нәтижесінде маған екі бос орын ұсынды: кеңсе менеджері немесе CEO ассистенті. Әрине, екіншісін таңдадым да, шамамен бір жылдай Азизджон Азимидің көмекшісі болдым.
Осы уақыт ішінде стартаптың қалай жұмыс істейтінін толық түсіндім, кәсіби тұрғыда қатты өстім. Сондықтан өткен жылдың көктемінде A7Sigma холдингі құрылып жатқанда, мені A7σ атқарушы офисінің менеджері етіп тағайындады. Кейінірек директор атандым. Дәл осы жұмыс барысында біз командамен epsilon3.ai идеясын ойлап таптық, оны A7σ командасы дамыта бастады.
«Біздің модельдердің дәлдігі – 99%»
– Қазір epsilon3.ai қандай қызмет ұсынады?
– epsilon3.ai GovTech-компанияларға арналған талдау және болжау шешімдерін әзірлейді. Мұны біз zypl.ai R&D-командасы жасаған zGAN атты синтетикалық деректер генераторы арқылы іске асырамыз. Бұл технология GAN (Generative Adversarial Network), яғни генеративті бәсекелес желілер отбасына жатады. Оның негізінде ойын теориясының принциптері жатыр. GAN екі бөліктен тұрады: генератор — шынайы деректерге өте ұқсас синтетикалық деректер жасайды, ал дискриминатор — нақты және жасанды деректерді ажыратуды үйренеді.
zGAN-ның басқа жүйелерден ерекшелігі — ол мақсатты түрде аутлайерлерді (деректер жиынтығындағы ерекше, қалыптан тыс нысандар – Digital Business еск.) генерациялай алады. Көп жағдайда машиналық оқытуда мұндай деректер жойылады, өйткені олар модельге теріс әсер етуі мүмкін. Ал біз керісінше, синтетикалық жолмен аутлайерлер қосып, нормадан ауытқуларды анықтаймыз. Мысалы, энергетикалық компанияның жағдайында zGAN электр тұтынудың кенет артуы, төмендеуі немесе есептегіш нөл көрсетіп тұрса да, энергия жұмсалуы сияқты күтпеген жағдайларды көрсетеді.
Бір жоба үшін Өзбекстан нарығын зерттедік. Ресми дерек бойынша, 2024 жылы елде $108 млн-ның электр энергиясы ұрланған. Егер біздің жүйе сол көлемнің тек 20-30 пайызын ғана «ұстай» алса да, бұл ондаған миллион доллар үнемдеуге мүмкіндік береді.
– Демек, epsilon3.ai мен zypl.ai бір технологияға сүйенеді ғой. Онда неге бөлек стартап құру қажет болды?
– Иә, бастапқыда zGAN финтех секторындағы міндеттерге арнап жасалған еді. Алайда уақыт өте келе бұл технологияның әлеуеті әлдеқайда кең екені байқалды, оны мемлекеттік цифрлық қызметтерде де қолдануға болатынын түсіндік. Бірақ zypl.ai тек финтехке бағытталғандықтан, GovTech бағытын толық ауқымда дамыту мүмкін болмады. Сондықтан жаңа салаларға арналған жеке жоба – epsilon3.ai құрылды.
– GovTech-компаниялар сіздердің өніміңізге қалай қарады?
– Егер «суық» клиенттерге, яғни бізбен таныс емес ұйымдарға барсаңыз, қарсылық көп болады. Сондықтан біз басқа стратегияны таңдадық. Бүкіл Орталық Азиядағы IT-экожүйенің мүмкіндіктерін барынша пайдаландық.
2024 жылдың соңында Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі қолдаған Industrial AI Accelerator бағдарламасына қатысуға өтініш бердік. Бұл бағдарлама бизнес пен мемлекеттік құрылымдарды біріктіріп, бірлескен жобаларды жүзеге асыруға арналған. Сол жерде біз алғашқы клиентімізді таптық. Қазақстандық Karabatan Utility Solutions компаниясы үшін пилоттық жоба жасадық.
Одан кейін клиенттер өздері хабарласа бастады. Көпшілігі zypl.ai компаниясын бұрыннан білетін, сондықтан бізге деген сенім де жоғары болды. Компанияның жасанды интеллект саласындағы беделі мен халықаралық тәжірибесі epsilon3.ai-ге қосымша сенім әкелді.
Бізге Astana Hub та үлкен көмек көрсетіп келеді. Соңғы бірнеше айда олардың қолдауымен жобамызды Қазақстан президенті, Иордания королі және Душанбе әкімі алдында таныстырдық. Қазір мен өзім Астанада тұрамын, сондықтан көптеген сұраныстар тікелей осында келеді. Мысалы, жақында Қазақстан Энергетика министрлігінен кездесу туралы шақыру алдық.
Digital Business пен Astana Hub-тың бірлескен «Орталық Азияның 100 стартап тарихы» жобасы аясында Наджима IT саласына бірден келмеуінің себебін, epsilon3.ai қалай пайда болғанын және оның шешімдері қалай электр энергиясын ұрлаудың алдын алатынын айтып берді. Сондай-ақ, мемлекеттік органдармен келісімге келудің қаншалықты қиын болғанын және не себепті әзірге Еуропа елдеріне шығуды жоспарламайтынын да түсіндірді.
«Мен IT тек ер адамдарға арналған деп ойлайтынмын»
– Наджима, сіздің IT-дегі жолыңыз қалай басталды?
– 2018 жылы мектепті бітіріп, қай мамандықты таңдасам деп ойландым. Математика сыныбында оқысам да, IT тек ерлерге арналған, менің ол салада жұмысым жоқ деп сенімді болдым. Сондықтан Мәскеудегі Ресей мемлекеттік әлеуметтік университетінің «Әлеуметтану» факультетіне түстім.
Оқу кезінде үнемі қосымша жұмыс істедім, ал төртінші курста толық уақытты қызмет іздеуге бел будым. Сол кезде рекрутер болып IT-агенттікке орналастым. Көп жағдайда фронтенд және бэкенд әзірлеушілерімен сұхбат өткізетінмін, бірақ кейде ML-инженерлер, AI-продакт-менеджерлер сияқты жасанды интеллект саласының мамандарымен де сөйлесетінмін. Бастапқыда «жасанды интеллект мен үшін емес» деп ойласам да, бір сәтте мен IT саласында жұмыс істегім келетінін түсіндім.
Университетті бітірген соң Тәжікстанға оралып, қашықтан жұмыс істей бастадым. Біраз уақыттан кейін бұл формат маған сай келмейтінін сездім де, продакт-менеджмент курстарына қатысып, Душанбе қаласынан офлайн жұмыс іздей бастадым.
– Қай салалар бойынша жұмыс қарадыңыз?
– Әртүрлі вакансияларға жауап жібердім, бірақ өзімді халықаралық ұйымдарда елестететінмін. Дегенмен жақын құрбым zypl.ai компаниясында жұмыс істеп жүрген, сол маған осы жерге барып көруге кеңес берді. Компанияның сайтынан бір позицияны кездейсоқ таңдап, түйіндемемді жолдадым.
Маған HR маманы хабарласты. Менде IT саласында нақты тәжірибем жоқ екенін, бірақ дәл осы командада жұмыс істеуді қатты қалайтынымды ашық айттым. Нәтижесінде маған екі бос орын ұсынды: кеңсе менеджері немесе CEO ассистенті. Әрине, екіншісін таңдадым да, шамамен бір жылдай Азизджон Азимидің көмекшісі болдым.
Осы уақыт ішінде стартаптың қалай жұмыс істейтінін толық түсіндім, кәсіби тұрғыда қатты өстім. Сондықтан өткен жылдың көктемінде A7Sigma холдингі құрылып жатқанда, мені A7σ атқарушы офисінің менеджері етіп тағайындады. Кейінірек директор атандым. Дәл осы жұмыс барысында біз командамен epsilon3.ai идеясын ойлап таптық, оны A7σ командасы дамыта бастады.
«Біздің модельдердің дәлдігі – 99%»
– Қазір epsilon3.ai қандай қызмет ұсынады?
– epsilon3.ai GovTech-компанияларға арналған талдау және болжау шешімдерін әзірлейді. Мұны біз zypl.ai R&D-командасы жасаған zGAN атты синтетикалық деректер генераторы арқылы іске асырамыз. Бұл технология GAN (Generative Adversarial Network), яғни генеративті бәсекелес желілер отбасына жатады. Оның негізінде ойын теориясының принциптері жатыр. GAN екі бөліктен тұрады: генератор — шынайы деректерге өте ұқсас синтетикалық деректер жасайды, ал дискриминатор — нақты және жасанды деректерді ажыратуды үйренеді.
zGAN-ның басқа жүйелерден ерекшелігі — ол мақсатты түрде аутлайерлерді (деректер жиынтығындағы ерекше, қалыптан тыс нысандар – Digital Business еск.) генерациялай алады. Көп жағдайда машиналық оқытуда мұндай деректер жойылады, өйткені олар модельге теріс әсер етуі мүмкін. Ал біз керісінше, синтетикалық жолмен аутлайерлер қосып, нормадан ауытқуларды анықтаймыз. Мысалы, энергетикалық компанияның жағдайында zGAN электр тұтынудың кенет артуы, төмендеуі немесе есептегіш нөл көрсетіп тұрса да, энергия жұмсалуы сияқты күтпеген жағдайларды көрсетеді.
Бір жоба үшін Өзбекстан нарығын зерттедік. Ресми дерек бойынша, 2024 жылы елде $108 млн-ның электр энергиясы ұрланған. Егер біздің жүйе сол көлемнің тек 20-30 пайызын ғана «ұстай» алса да, бұл ондаған миллион доллар үнемдеуге мүмкіндік береді.
– Демек, epsilon3.ai мен zypl.ai бір технологияға сүйенеді ғой. Онда неге бөлек стартап құру қажет болды?
– Иә, бастапқыда zGAN финтех секторындағы міндеттерге арнап жасалған еді. Алайда уақыт өте келе бұл технологияның әлеуеті әлдеқайда кең екені байқалды, оны мемлекеттік цифрлық қызметтерде де қолдануға болатынын түсіндік. Бірақ zypl.ai тек финтехке бағытталғандықтан, GovTech бағытын толық ауқымда дамыту мүмкін болмады. Сондықтан жаңа салаларға арналған жеке жоба – epsilon3.ai құрылды.
– GovTech-компаниялар сіздердің өніміңізге қалай қарады?
– Егер «суық» клиенттерге, яғни бізбен таныс емес ұйымдарға барсаңыз, қарсылық көп болады. Сондықтан біз басқа стратегияны таңдадық. Бүкіл Орталық Азиядағы IT-экожүйенің мүмкіндіктерін барынша пайдаландық.
2024 жылдың соңында Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі қолдаған Industrial AI Accelerator бағдарламасына қатысуға өтініш бердік. Бұл бағдарлама бизнес пен мемлекеттік құрылымдарды біріктіріп, бірлескен жобаларды жүзеге асыруға арналған. Сол жерде біз алғашқы клиентімізді таптық. Қазақстандық Karabatan Utility Solutions компаниясы үшін пилоттық жоба жасадық.
Одан кейін клиенттер өздері хабарласа бастады. Көпшілігі zypl.ai компаниясын бұрыннан білетін, сондықтан бізге деген сенім де жоғары болды. Компанияның жасанды интеллект саласындағы беделі мен халықаралық тәжірибесі epsilon3.ai-ге қосымша сенім әкелді.
Бізге Astana Hub та үлкен көмек көрсетіп келеді. Соңғы бірнеше айда олардың қолдауымен жобамызды Қазақстан президенті, Иордания королі және Душанбе әкімі алдында таныстырдық. Қазір мен өзім Астанада тұрамын, сондықтан көптеген сұраныстар тікелей осында келеді. Мысалы, жақында Қазақстан Энергетика министрлігінен кездесу туралы шақыру алдық.
Бөлісу
